Azaroaren 19an, Mondarrain mendira goaz, Legarre mendatetik (Lapurdi). Gutxi gora behera 3h30ko iraupena izango du. Beti bezala hitzordua Eroskiko aparkalekuan goizeko 8:30etan. Animatuko zara?
Egilea: Blagan
Itxeki euskarari kanpaina: argazkiak jasotzen jarraitzen dugu!
Mosaikoaren eboluzioa… Argazkiak jasotzen jarraitzen dugu: itxekieuskarari@gmail.com Zenbat eta gehiago hobeto!
Gure baitan hasten da aldaketa
Arratsalde eguzkitsua da eta ni Irunen nabil semearekin. Haur-parkera joan gara eta hantxe gabiltza: kulunkara igo, tilin-talan, kulunkatik jaitsi, etxetxoan sartu, irten, berriro sartu, irten, txirristara igo, buruz etzanda jaitsi, berriro kulunkara… Tilin-talan genbiltzala, beste ume bat eseri da ondoko kulunkan, aita bultzaka duela. Erdaraz ari zaio haurrari. Bi umeen artean begiradak eta irribarretxo konplizeak hasi dira, eta horren aitzakian-edo, beste umearen aitak “Cuánto tiempo tiene?” galdetu dit, eta nik “Bi urte, eta zureak?”. Orduan, aitak euskaraz erantzun dit eta hitz egiten jarraitu dugu, euskaraz.
Ni zur eta lur gelditu naiz, eta neure baitarako pentsatu dut: “Nola liteke euskaraz dakiten gurasoek seme-alabei erdaraz egitea? Uler dezaket haiek etxe erdaldunekoak izatea eta, euskaraz jakinda ere, erdaraz egiteko ohitura izatea, baina seme-alabekin erdaraz?? Gero, D eredura eramatearekin dena konponduta dagoela pentsatuko dute…”.
Handik gutxira, bere umea kulunkatik jaitsi eta hara-hona korrika hasi da. Aita, gure aurrean haurrari erdaraz egiteko lotsaz-edo, euskaraz egiten hasi zaio. Baina argi dago hori ez dela ohikoa, normalean erdaraz egiten diola haurrari, eta horren seinale umeak beti erdaraz erantzuten ziola.
Beharbada batek baino gehiagok pentsatuko duzue halako gauzak Irunen gertatzen direla, herri “erdaldun” hartan, baina ez dut uste Hondarribia oso urrun dagoenik. Egia da, Hondarribian euskaraz dakiten guraso ia denek euskaraz egiten diete beren seme-alabei, hori da normalena, baina egia ere bada, guraso horietako askok beren seme-alaba txikiei bakarrik egiten dietela euskaraz, eta gainerako jendearekin, euskaldunak izanda ere, erdara hutsez aritzen direla, euskara ume txikiei bakarrik hitz egiteko hizkuntza balitz bezala. Horrela, ez dira gutxi euren seme-alabak koxkortu ahala haiekin ere erdaraz egiten hasten diren gurasoak. Nik batzuk ezagutzen ditut, ziur zuek ere bai. Gero, D eredura eramatearekin dena konponduta dagoela pentsatuko dute horiek ere…
Honen harira, orain gutxi (urriaren 10ean) albiste bat irakurri nuen Berrian, Bi portu eta amildegi bat izenekoa. Bertan, Bermeo eta Ondarroaren artean euskararen erabileran dagoen aldearen zergatiez ari da. Bi herriak kostaldekoak, bietan euskararen ezagutza-maila antzekoa, baina erabileran alde nabarmena: Ondarroan % 80, Bermeon % 34. Eta ondorioa argia da: gakoa “ekosisteman” dago, hau da, euskararen egoera osasuntsua izan dadin ingurune osoak norabide bererantz egin behar duela “arraun” (euskararen alde, alegia). Biziki interesgarria da artikulua (gomendatzen dizuet) eta ezinezkoa da Bermeoz ari denean burura gure herria, Hondarribia, ez etortzea, hain dira handiak antzekotasunak!
Azken batean, sinplea da kontua: etxeak, kaleak, lagunarteak, dendak, aisialdiak… huts egiten badute, eskolak ezer gutxi egin dezake euskara salbatzeko, eta D eredura eramatearekin ez dago dena konponduta, are gehiago, ez da ia ezer konpontzen. Bermeon (eta Hondarribian) hain zentzuzkoa dirudien baieztapen hori ahaztu egin zaie (zaigu) nonbait.
Ea behingoz ohartzen garen horretaz eta berandu baino lehen ematen diogun egoerari buelta. Eta oraingo joera aldatzeko ez du balio harriak kanpora botatzeak: eskolak honakoa egin behar du, Udalak beste hau egin behar du… Ezer baino lehen norberak egin behar du aldaketa, eta gero exijitu ahal izango die besteei alda daitezen. Ez izan zalantzarik, edo gure baitan hasten da aldaketa, edo jai dugu.
Eneko Oiartzabal Gerriko, Blagan-eko kidea
Hondarribia Aldizkarian argitaratuta, 2017ko urrian
Blagan-en 2017ko batzar nagusia
Atzo Amuteko Elkartean Blaganen 2017ko batzar nagusia ospatu zen, 30 bat lagun bertaratu ziren eta urtean zehar egindako ibilbidearen errepaso bat egin ondoren, datorren urteko erronken inguruan hausnartu zen.
Laburbilduz, 2017an zehar egindako ekintzak ugari izan dira, besteak beste: mendi irteerak, hitzaldiak, Korrikan parte hartzea, Euskararen kale erabileraren neurketaren emaitzen inguruan mahai ingurua, Blagan eguna, Itxeki euskarari kanpaina, Hondarribiko euskararen inguruko lanak, Hondarribia aldizkarirako artikuluak, … Eta datorren urtera begira landu ziren puntuen artean aipagarrienak, Euskara 365 egun kanpaina eta udaletxeko euskara aholku batzordea izan ziren.
Blaganen 2017ko batzar nagusia
Pixkanaka sendotzen ari den proiektua dugu Blagan .
Ekintza mordoxka egin dugu dagoeneko!
Blagan eguna , hitzaldiak, mendi irteerak, eta beste gauza asko…..
Une honetan ITXEKI EUSKARARI kanpainarekin gabiltza buru belarri Abenduan 3 rako, Euskararen Egunerako, mosaiko erraldoia aurkezteko.
Udalarekin ere harremanetan gabiltza, gauzak antolatzen.
Kontu hauetaz hitz egiteko, orain arte egindakoa azaltzeko, lan taldeak zertan ari diren jakiteko, eta zuen kezkak eta galderak egiteko;
Urriaren 21 ean, larunbatean goizeko 10:00etan Amuteko elkartean, bilduko gara, Batzar Nagusian.
Zenbait ohar:
– Batzarraren helburu nagusia Blaganek 2018ari begira izan behar dituen lehentasunak zehaztea da, eta horretarako denen ekarpen eta ahotsa entzutea beharrezkoa da, bere izaera ireki eta parte-hartzailea mantentzeko. Aurten indarrak non zentratu behar genituzke?
– Batzarrean lantzeko proposamenen bat baldin badaukazu, aurten aurrera eramateko ekimenen bat edo kezkatzen zaituen zerbait, taldeen bidez bideratuko direnez gain, bidali, mesedez, Urriaren 14a baino lehen honako helbidera: euskarazblagan@gmail.com, Batzarrean gaiari tartea egingo diogu.
Batzarrean landuko ditugunak:
– Talde eragileak 2016-17an egindakoaren laburpena azalduko du
– Topagunearen (Euskal Herriko euskara elkarteen federazioa), bazkide egiteko proposamena aurkeztu eta erabaki
– 2018rako esku artean ditugun egitasmoak
– Norbaitek ezin badu bilerara etorri bere ordezkaritza eman diezaioke beste bazkide bati.
Mendi irteera!
Uda ondorengo lehen mendi irteera antolatu dugu, Etxalarrera goaz!
Hitzordua: Urriak 22, igandea, goizeko 8:30etan Eroskiko aparkalekuan.
Oporren bueltan
Ziur aski denok ibili zarete, era batera edo bestera, han edota hemen, udaz gozatzen. Hondarribiko jaietan ere murgilduko zineten, seguru (literalki diot: murgildu eta busti, bai kanpotik, bai barrutik), eta gehienok ikusiko zenuten nola egiten zuten boga gure arraunlariek, horiek ere ur artean zeharo murgilduta (edo olatuek ia irentsita esatea hobe?). Eta horrekin guztiarekin ziur gehienak ohartu zaretela uda amaitu zaigula, zein azkar igaro den, eta udazkena badatorrela, eta berarekin ikasturte berria.
Era berean, ziur nago ikasturte berria zuetako askorentzat urte berria bezalakoa dela, garai berri bati hasiera ematen diona. Eta seguru asko ez zarete gutxi izango asmo berriak zerrendatzen hasiko zaretenak: “kirola egiten hasiko naiz”, “erretzeari utziko diot”, “aurten gehiago joango naiz unibertsitateko klaseetara eta nota hobeak aterako ditut”…
Eta horietako asmo asko eta asko urterokoak izango dira, eta urtero bezala hutsean gelditzen dira gehienak, ziur: “kirola egiten hasiko naiz” “kiroldegira joan, hidromasajean edo saunan sartu eta ezagun batekin berriketan egon naiz” bihurtzen da berehala; edo “erretzeari utziko diot” zenbatetan bilakatzen den “tabakoa erosteari utzi diot” (lagun erretzaileek segituan sumatzen dute aldea); edo “aurten gehiago joango naiz unibertsitateko klaseetara eta nota hobeak aterako ditut” zein azkar aldatzen den honetara: “aurten gehiago joan naiz unibertsitatera, baina ikaskide batzuk tabernan topatu eta han gelditu naiz, ordu hartako ikasgaia gainditzea zein zaila izango den komentatuz”.
Baina, lasai, guztiei gertatzen zaizkigun gauzak dira: borondatea badago, benetakoa eta zintzoa da, baina zein zaila den betiko ohituretatik ihes egitea! Pentsa: urtetan sofan goxo-goxo eta lasai-lasai egotera ohituta dauden ipurmasailei ezin zaie eskatu hala-hola eliteko kirolariaren martxa hartzeko, hori kontraproduzentea ere bada! Edo urtetan tabakoaren sustantzien menpeko bilakatutako nerbio-sistemari ezin zaio egun batetik bestera esan horiek gabe moldatu beharra duela antsietateak jo gabe! Edo urtetan 140 karaktereko tuit edo txioek behar duten kontzentrazio mailara ohitutako neuronei ezin zaie eskatu ordubetez irakaslearen bakarrizketa aspergarria jasateko, eta gainera, gero etxera joan eta liburu trinko eta ia ulergaitz bat irakurtzen hasteko, hori esplotazioa da!
Ez, argi dago, ohitura batzuk aldatzea zaila da… Eta zer demontre! Horrela, bat batean, zure gihar, nerbio-sistema edota neuronei halako estres maila sortzea, injustua ere bai, zein erru dute haiek? Baina, orduan zer egin urtero zeuen buruarekin desengainurik ez hartzeko? Hau da, urteroko asmo guztiak hutsean gelditzen direla ez ikusteko? Ba asmo egingarriagoak, errazagoak aukeratu! Zein? Ba, adibidez: lagunen whatsapp taldean “Kdmos a l tard?” jarri beharrean, “Atsaldn glditko?” jartzea; edo taberna batean “Dos cañas” esan ordez, “Bi kaña” esatea… Oso erraza, ezta? Zaila egingo zaizue ahalegin txikiagoa eskatzen duen ezer aurkitzea.
Gainera, aldaketa erraz eta txiki horrek badu besteek (kirola egiteak, erretzeari uzteak edo gehiago ikasteak) ez duten abantaila bat: “domino-efektua”. Halako esaldi gutxi batzuekin hasi orduko parekoak ere hasiko dira horrekin kutsatzen eta, azkenean, guztiak ariko zarete euskaraz blagan, ia oharkabean eta ahaleginik gabe: neuronak estresatu gabe, giharrak sufriarazi gabe, nerbio sistema hankaz gora jarri gabe. Dudarik gabe kirola egitea, tabakoa uztea edota nota onak ateratzea baino askoz merkeagoa: ez duzue kirol arropan, kiroldegian eta fisioterapeutarenean dirurik gastatu beharko; ezta nikotinadun txikleetan, tabakoaren ordez jango dituzuen litxarrerietan edo antsietatearen erruz bisitatu beharko duzuen psikologoan ere; ezta liburu mardul eta jasangaitz batzuetan jartzen duena neurona sufrituetan sartzeko hartu beharko dituzuen Ibuprofeno guztietan ere.
Beraz, ikus dezakezuen bezala, ez duzue aurkituko ikasturte berrirako asmoen zerrendan jartzeko gauza hoberik, pagotxa handiagorik, ezer errazagorik. “Euskaraz egiten hastea” zuen asmoen zerrendan jarriz gero, ziur datorren urtean esan ahalko duzuela, behingoz, “Tira, iazko asmoetatik bat behintzat bete dut!”.
Eneko Oiartzabal Gerriko, Blagan-eko kidea
Hondarribia Aldizkarian argitaratuta, 2017ko Irailean
Hondarribiko jaietan ere, itxeki euskarari!
Hondarribiko jaiak ditugu eta euskararen erabilera sustatzea helburu dugunez, egun hauetan ere, kalean aurkituko gaituzue gure kamixetak, txapak eta arrantzale egunerako zapiak saltzen. Egon adi!
Gainera mosaikoa osatzeko kanpainarekin jarraitzen dugu eta zuen argazkiak behar ditugu:
IRLANDA, KATALUNIA ETA TURISTAK
Aurrekoan Irlandara egindako bidaia izan nuen hizpide: nola joan ginen kostaldeko herri polit eta ustez oso irlandar batera, eta topatu genuena, polita bai, baina izan zitekeen Ingalaterrako herri bat, edo Estatu Batuetakoa, edo Australiakoa; nola ingelesa zen nagusi eta batek ahaztu zezakeen non zegoen, edo ahaztu baino, nahasi zitekeen eta esan “Here in England… ups… sorry.” -Hemen Ingalaterran… ui… barkatu.”-. Herrialde batera joaten zarenean, bertan zauden seinale nabarmenena bertakoek darabilten hizkuntza baita, eta han irlanderaren arrastorik ez zenez, normala nahastea!
Nire ustez, gauza da Irlandan ez dutela oso argi berdintasuna eta berdinkeriaren arteko aldea zein den. Bai, euskaraz esanahi bertsua duten bi atzizki ditugu (“-tasun” eta “-keria”), baina zentzu ezberdina ematen dutena: berdintasuna litzateke egoera ezberdinean daudenentzat neurri ezberdinak hartzea, bakoitzari behar dituenak, azkenean biak berdintasun egoeran egon daitezen; berdinkeria litzateke, berriz, egoera ezberdinean daudenentzat neurri berberak hartzea, eta horrek ezberdintasuna areagotzea eta egonkortzea baino ez dakar.
Argi dago Irlandan bietatik zein aukeratu duten: berdinkeria, irlandera eta ingelesa berdin-berdin tratatzea, oraindik bata bestearen mendeko egoeran dagoenean. Eta ikusi baino ez dago nola joaki zaien: irlandera, ehun urtez ofiziala izan arren (ingelesarekin batera), gero eta zokoratuago dago, gero murriztuago; nahiz eta guztiek ikasi eskolan, erabilera ia desagertu egin da eta, latina balitz bezala, ikasleek eskolan ikasten duten hizkuntza hil baten itxura hartzen ari da gero eta gehiago.
Bestelakoa dirudi egoerak Katalunian. Bertan ikusi zuten berdintasunaren eta berdinkeriaren arteko aldea zein zen, eta bertako hizkuntzari, katalanari, lehentasunezko tratua ematea erabaki zuten. Hala ikus daiteke esparru ezberdinetan: hezkuntzan, katalanez ikasten dute bertako haur guztiek (Suedian suedieraz, Alemanian alemanez, Italian italieraz, Espainian espainieraz… den bezala); unibertsitatea ere katalanez da, halabeharrez (lehen aipatutako herrialdeetan bertako hizkuntzetan den bezala), nork ez du ezagutzen Bartzelonara unibertsitate-ikasketak egitera joandako norbait? Kaleko eta eraikin publikoetako (udaletxe, ospitale eta abarretako) hizkuntza paisaia ere (kartelak, alegia) katalanez egon ohi dira. Eta ez hori bakarrik, garrantzitsuena: katalan gehienek, politikari izan ala herritar xume izan, katalana lehenesten dute publikoki hitz egiteko garaian. Nork ez du inoiz esan edo entzun katalanak “talibanak” direla hizkuntza kontuetan?
Bai, “talibanak”. Eta argudio hori euskaldunon artean ere oso zabalduta dago, konplexuz beteta gauden seinale. Zergatik dira “talibanak”? Haien herrian haien hizkuntzan egiten tematzen direlako? Akaso ez al da “talibanagoa” hamar laguneko talde baten hizkuntza ohiturak aldarazten dituen pertsona bakarra? Bai, hori baita gurean normalean gertatzen dena: ustezko errespetuaren izenean, euskaraz egiten duten lagun-talde osoak hizkuntzaz aldatzera behartzen dituzten “ez-talibanez” josita dago Euskal Herria. Gainera, euskaldunek berek ere gaizki begiratuko dizute, ez baduzu pertsona bakar batengatik (lehen euskaraz ari zen) talde osorako erdaraz hitz egiten. Azkenean, euskaldunak beti galtzaile; eta erdaldunak, eroso: euskaldunak beti-beti haien beharretara moldatzen. Zein da, beraz, hemen “talibana”?
Gero, badago gauzak puzteko joera: “Katalan horiek ez zuten hizkuntza aldatu, nahiz eta mila bider esan nien ez naizela bertakoa eta ez dakidala katalanez”. Tira, katalanek jakin badakizkite beste hizkuntzak, eta ziur naiz halako egoeretan moldatuko direla elkar ulertzeko; bestela, ez dut uste hainbeste eta hainbeste turista jasoko lituzketenik, ez bada horiekin (espainolez, ingelesez…) hitz egiteko eta komunikatzeko ahalegina egiten dutelako. Beraz, mito gutxiago (zeinak hizkuntza batzuen aurka egiteko erabiltzen dituzten batzuek), katalanek ez baitute katalanez egiten asmo txarrez, beraien hizkuntza delako baizik (suediarrek, alemanek, italiarrek, eta espainiarrek bezala). Hori bai, turista gehienak pozik joango dira etxera, buruan argi dutela Katalunian egon direla, eta ez Murtzian edo Almerian, eta katalanez ikasi dituzten lau hitzak gordeko dituzte beren buruan, bidaiaren oroitzapen gisa.
Eta bitartean, gurean hortxe gabiltza, bi ur artean: askok dioten bezala, bidegurutzean, zirt edo zart egiteko garaian. Orain gutxi argitaratu dira azken Inkesta Soziolinguistikoko emaitzak, eta bertan argi azaltzen da egoera: ezagutza gora ari da (batez ere EAEn), baina erabilera orain hogei urteko berdintsua da. Berdinkeriaren seinale? Bada, bidegurutze honetan erabaki beharko dugu zer nahi dugun gure herriarentzat: Irlandaren bidea ala Kataluniarena? Euskara euskal ikasleen latin berria izatea, ala gu bisitatzera datozen turistek etxerako bueltan eramango duten oroitzapen goxoa? “Euskal Herrian egon ginen, Hondarribian, oso polita. Euskaraz egiten zuten. Joaten bazara, eska itzazu gauzak “mesedez” batez, eta gero “eskerrik asko” esan… Ah! Eta agurtzeko “aupa” esaten zuten beti.”
Iturria: https://www.flickr.com/photos/leighblackall/30727349115
Eneko Oiartzabal Gerriko; Blagan-eko kidea
GUGAN BEGO ENRIKE LEKUONA EUSKALTZALE MAITAGARRIA
Joan den azaroan Blaganek antolatutako hilabeteroko mendi irteeran Amaiurren izan ginen. Bertan, Enrike Lekuonak bisita gidatu ederra eskaini zigun.
Asteazkenean Enrike utzi egin gintuen eta lerro xume hauen bidez euskal kulturgintzan egindako lan guztiarengatik eta emandako guztiarengatik gure esker ona adierazi nahi dugu.
Hemen duzue Blagankidea den Xabier Isasik Enrikeren omenez idatzi duen testua : https://zuzeu.eus/euskal-herria/enrike-lekuona/
“Gugan bego Enrike Lekuona euskaltzale maitagarria”